Programma 5 / Openbare ruimte

• Groenstructuurplan 2025-2028 (vastgesteld 2025) 
• Nota Beek Schoon (vastgesteld 2016)
• Beleidsnota Wegbeheer 2023-2027 (vastgesteld 2023) 
• Nota Openbare Verlichting 2021-2025 (vastgesteld 2021)
• Plaatsingsbeleid Laadinfrastructuur gemeente Beek (vastgesteld 2021)
• Beleidsplan Water en Klimaatadaptatie Westelijke Mijnstreek 2022-2027 (vastgesteld 2022)
• Mobiliteitsvisie (vastgesteld 2022)
• Nota Parkeerbeleid (vastgesteld 2018)
• Gladheidsbestrijdingsplan 2023-2024 (wordt jaarlijks geactualiseerd)
• Regionaal Beleidskader Van Afval Naar Grondstof 2026-2030 (vastgesteld september 2025) 
• Regionaal Uitvoeringsplan (UVP) van afval naar grondstof 2022-2025 (vastgesteld juli 2022)
• Afvalstoffenverordening Beek 2023 (vastgesteld november 2022) artikelen 14 t/m 19 zijn overgegaan naar de verordening fysieke leefomgeving
• Verordening fysieke leefomgeving (vastgesteld 2024)

De hyperlinks die verwijzen naar iBabs kunnen bekeken worden met de inloggegevens:  burger, wachtwoord: burger

Dit programma draagt bij aan de verwezenlijking van de Herijkte Strategische Toekomstvisie Beek 2030:

• Beek gaat meer investeren in voorzieningen voor wandelaars, fietsers en elektrisch rijdende automobilisten. Ook de wegen en fiets- en wandelpaden worden hierop aangepast. Waar nodig voert de gemeente samen met maatschappelijke organisaties positieve voorlichtingscampagnes om Beekenaren ‘uit de auto’ te krijgen.
• Beek ligt als het ware in een soort dal en heeft veel gebouwen en bestrating. Hittestress en wateroverlast vormen reële bedreigingen voor Beek in de komende jaren. Door in te zetten op kwalitatieve, robuuste en functionele vergroening van de (openbare) ruimte en gebouwde omgeving en wateropvanglocaties, wordt wateroverlast en hittestress tegengegaan.
• Beek staat de komende jaren voor grote vervangingsopgaven van infrastructuur en kapitaalgoederen; dit wordt zo duurzaam, energieneutraal en klimaatadaptief mogelijk aangepakt.
• De openbare ruimte in wijken en kernen wordt vergroend en meer ingericht voor ontmoeting, om te spelen, voor ontspanning, recreatie en om te kunnen sporten. Het woon- en leefklimaat wordt zodanig versterkt dat dit voor alle leeftijdsgroepen en voor zowel de huidige als nieuwe inwoners aantrekkelijk is, waarbij kwaliteit boven kwantiteit gaat.
• Het landelijke karakter van het buitengebied blijft behouden en wordt versterkt, waarbij samenwerking met en het faciliteren van de agrariërs belangrijk is. Biodiversiteit is daarbij een belangrijk thema.
• Beek wil nog meer verbindingen creëren tussen de groene gebieden. Denk hierbij aan een aan te leggen wandelroute in de strook van natuur rondom Beek en het gebied rond de dorpskernen Genhout en Spaubeek. Hiermee investeert Beek in haar groene allure.
• Verduurzaming van woningen, bedrijfspanden en andere gebouwen wordt gestimuleerd.
• Beekenaren, bedrijven en maatschappelijk partners hebben ook een verantwoordelijkheid in de verduurzaming en vergroening van Beek. Buurt- en inwonersinitiatieven worden actief aangemoedigd door de gemeente.

(*) Totaal gerealiseerd aantal nieuw aangeplante bomen in periode 2022-2024.
(**) In 2025 is de gemeente Beek aangesloten bij Stichting Steenbreek en hebben wij de beschikking gekregen over de informatie verstening in Beek zowel voor tuinen en de openbare ruimte. De gegevens worden elk jaar opnieuw geïnventariseerd en de cijfers van 2024 worden pas in Q4-2025 bekend gemaakt. Het percentage gerealiseerd is het cijfer van 2023. 
(***) Streven is 0: (landelijke) beleidslijn “maak een punt van nul”.

In de voorliggende begroting is per 2026 structureel € 13.000 bijgeraamd op het onderhoudsbudget onverharde wegen. Dat heeft twee oorzaken.  De afgelopen jaren heeft er geen bijraming plaatsgevonden, terwijl de loonkosten, brandstofkosten en materiaalkosten zijn gestegen.  De tweede oorzaak voor het verhogen van het budget is dat er door klimaatverandering steeds meer kortstondige maar heftige regenbuien plaatsvinden,  met name in de zomer. Dit zorgt in ons heuvelachtige landschap voor schade door uitspoeling, met name aan de onverharde holle wegen. Om de veiligheid van de gebruikers te waarborgen nemen de herstelwerkzaamheden toe.

Als gevolg van toenemend onderhoud en vervanging van het asfalt verdwijnt ook de aanwezige wegmarkering en deze dient na de vervanging van het asfalt opnieuw te worden aangebracht.
Om die reden is in de voorliggende begroting een bijraming op het budget wegmarkeringen verwerkt van € 5.000 in 2027, € 10.000 in 2028 en € 20.000 in 2029 e.v.

De onderhoudskosten van asfalt zijn gekoppeld aan de weginspectie die een beeld geeft van huidige staat van het wegdek. Indien er sprake is van achterstallig onderhoud (kwaliteitsniveau-D) dient er herstel plaats te vinden in het jaar waarin het achterstallig onderhoud ontstaat.  Voor het wegwerken van achterstallig onderhoud asfalt dat zal ontstaan in 2026 is een  bijraming van het budget groot onderhoud asfalt noodzakelijk van  €141.100 in 2026. Deze forse bijraming komt tot stand, doordat er te lang  uitstel van groot onderhoud asfalt is geweest in verband met de vele (geplande) werkzaamheden van nutsbedrijven en de vertraging van projecten. Nog langer uitstel is in het kader van veiligheid niet meer mogelijk. Voor 2027 is de benodigde bijraming € 135.300, voor 2028 € 215.400 en voor 2029 e.v. € 435.400.

De onderhoudskosten trottoirs zijn gekoppeld aan de tweejaarlijkse  inspectie van de verhardingen. Deze (weg)inspectie geeft een beeld van de huidige staat van het trottoir. Indien er sprake is van achterstallig onderhoud (kwaliteitsniveau-D) dient er herstel plaats te vinden in het jaar waarin het achterstallig onderhoud zich voordoet. Voor het wegwerken van achterstallig  onderhoud trottoirs is een bijraming nodig van €691.800 in 2026, €922.600 in 2028 en € 350.000 in 2029 en volgende jaren . Deze forse bijramingen komen tot stand doordat er te lang uitstel van onderhoud is geweest in verband met de vele (geplande) werkzaamheden van nutsbedrijven en de vertraging van projecten. Nog langer uitstel is in het kader van veiligheid niet meer mogelijk. 

De voorgestelde bijramingen kunnen naar verwachting gedekt worden uit de verwachte degeneratievergoedingen van nutsbedrijven (budgettair neutraal).
In 2025 (Slotrapportage 2025) en 2026 wordt een verwachte degeneratievergoeding geraamd van € 345.900 ter dekking van de onderhoudskosten in 2026 van € 691.800. De degeneratievergoeding 2025 wordt gestort in de te vormen reserve degeneratievergoedingen zodat deze in 2026 beschikbaar is als dekkingsmiddel voor het in 2026 weg te werken achterstallig onderhoud.
In 2027 en 2028 wordt een verwachte degeneratievergoeding geraamd van € 461.300  ter dekking van de onderhoudskosten in 2028 van € 922.600. De degeneratievergoeding 2027 wordt gestort in de reserve degeneratievergoedingen zodat deze in 2028 beschikbaar is als dekkingsmiddel voor het in 2028 weg te werken achterstallig onderhoud.
In 2029 wordt een degeneratievergoeding geraamd van € 350.000 ter dekking van de onderhoudskosten in 2029.

Voorgesteld wordt om de afschrijvingstermijn van nieuwe en bestaande investeringen in wegen, fietspaden en pleinen te verlengen van 25 jaar naar 40 jaar. Dit betekent een structurele vrijval van geraamde afschrijvingslasten ten gunste van de algemene middelen. De voorgestelde verlenging van de afschrijvingstermijn is afgestemd met de toezichthouder (Provincie) en de accountant.  

In de voorliggende meerjarenbegroting is een stelpost temporisering investeringsprojecten opgenomen die beziet op het meerjarig investeringsprogramma. Om een reëel beeld te schetsen van het verloop van de afschrijvingslasten wegen en de begroting niet onnodig te belasten, is in de berekening rekening gehouden met een temporisering van 30% van het geplande investeringsvolume.  Dit is gebaseerd op de praktijkervaring dat investeringsplanningen deels doorschuiven in de tijd door onvoorziene omstandigheden. 

De stelpost afschrijving wegen is geactualiseerd op basis van het actuele investeringsprogramma en tevens aangepast aan de verlengde afschrijvingstermijn van 40 jaar zoals toegelicht onder punt-E.

Onderstaande tabel toont hoe de stelpost afschrijving wegen in de voorliggende meerjarenbegroting is opgebouwd:

In 2025 is het bestaande rioolstelsel in Groot Genhout geïnspecteerd. Uit deze inspectie is gebleken dat vanuit technisch oogpunt er geen aanleiding is om het riool op korte termijn te vervangen.  Wel zullen een aantal reparaties worden uitgevoerd in 2025. Bovendien is tijdens de voorbereiding gebleken dat eerst stroomafwaarts in de gehele Grootgenhouterstraat een gescheiden rioolstelsel aangelegd moet worden om vervolgens in de rest van Groot Genhout een gescheiden stelsel aan te leggen.
Vanuit wegonderhoud is er momenteel geen directe noodzaak tot het vervangen van de verhardingen. Er kan volstaan worden met plaatselijk herstellen van de verhardingen. Vanuit verkeersveiligheid is het wenselijk de inrichting van de Hubertusstraat en Grootgenhouterstraat te verbeteren.
Vanwege een herprioritering van lopende investeringsprojecten is voor het project Reconstructie Hubertusstraat-Grootgenhouterstraat de start voorbereiding voorzien in 2029. 
Dit betekent dat de per 2029 geraamde afschrijvingslasten van € 2.400 van het gevoteerde voorbereidingskrediet van € 60.000 structureel vrijvallen in de voorliggende begroting.  De gemaakte voorbereidingskosten van € 49.700 worden ineens afgeschreven in 2025 en verwerkt in de Slotrapportage 2025.

Door het afkoppelen van het hemelwater van het gemengd rioolstelsel samen met een uitbreiding van de buffer van het Waterschap worden het aantal overstorten op de Keutelbeek van gemengd rioolwater verminderd. Door het hemelwater eerst te bufferen in de buffer van het Waterschap wordt tevens de wateroverlast stroomafwaarts verminderd. Vanwege een herprioritering van lopende investeringsprojecten is voor het project Reconstructie Kelmonderhofweg, Eerdshaag, Kelmonderstraat en Holleweg de start voorbereiding voorzien in 2029. 
Dit betekent dat de per 2029 geraamde afschrijvingslasten van € 2.400 van het gevoteerde voorbereidingskrediet van € 60.000 structureel vrijvallen in de voorliggende begroting.  De gemaakte voorbereidingskosten van € 61.700 worden ineens afgeschreven in 2025 en verwerkt in de Slotrapportage 2025.

Als gevolg van een verschuiving in de interne kostentoerekening  van de gemeentelijke bijdrage BsGW ontstaat een budgettair nadeel van € 141.000. Voor programma 5 resulteert dit in een bijstelling van € 194.000, doordat minder kosten worden toegerekend aan de taakvelden riool en afval. Deze bijstelling wordt gedekt via de bijbehorende voorzieningen en is daarmee budgettair neutraal. Voor programma 1 en 6 heeft de verschuiving van de kostentoerekening een budgettair nadelig effect van respectievelijk € 4.800 en € 136.200, doordat meer kosten worden toegerekend aan toeristenbelasting en OZB.  Deze verschuiving heeft geen invloed op de bijdrage die de gemeente Beek aan BsGW betaalt. De bijdrage voor 2026 blijft hetzelfde als in de vastgestelde BsGW-begroting voor 2026.

Jaarlijks na het afsluiten van jaarcijfers worden begrotingsposten beoordeeld op structurele onderuitputting oftewel ‘lucht’ in de begroting. Hierbij vindt een screening plaats op (deels) onbenutte budgetten over de afgelopen drie jaar. In de voorliggende begroting 2026 zijn de structurele gevolgen van deze actie meegenomen.  Voor het taakveld riolering betreft het diverse onderhoudsbudgetten die in totaal structureel per 2026 met € 10.500 kunnen worden afgeraamd. Deze aframing wordt budgettair neutraal verwerkt in de rioolvoorziening.

Doelstelling van de opwaardering van de Carmel wijk is het verbeteren van de leefbaarheid van de wijk. De wijk kampt momenteel met een aantal problemen die de leefbaarheid niet ten goede komen. De belangrijkste aspecten hierbij zijn wateroverlast, veiligheid, afval en achterstallig onderhoud c.q. veroudering van de openbare ruimte wat de beleving en het aanzien van de wijk verslechtert. De huidige staat van de openbare ruimte nodigt niet uit om er te verblijven, hetgeen een negatieve invloed heeft op het sociale, psychische en fysieke welzijn en gezondheid van de wijkbewoners.
Het project omvat naast de aanleg van hemelwaterbuffers om de wateroverlast op te heffen uit het verbeteren van de leefomgeving door o.a. het verbeteren van de groenvoorzieningen en biodiversiteit en het uitvoeren van noodzakelijk onderhoud aan verhardingen en groenvoorzieningen.

De benodigde investering in waterbeheer bedraagt € 3.575.000 zijnde een structurele afschrijvingslast van € 89.400 per 2028 die gedekt wordt uit de voorziening riolen.  De verwachte structurele rentelasten voor het waterbeheer zijn vervat in de stelpost rentelasten rioolinvesteringen, zoals toegelicht onder programma 5 punt O.
De benodigde investering in verhardingen bedraagt € 195.000 zijnde een structurele afschrijvingslast van € 4.900 per 2028. De benodigde investering in groenvoorzieningen bedraagt € 160.000 zijnde een structurele afschrijvingslast van € 8.000 per 2028. De verwachte structurele rentelasten hiervan zijn vervat in de gemeentebrede stelpost rentelasten financieringsbehoefte, zoals toegelicht onder programma 6 punt B.

Het raadsvoorstel voor kredietvotering is vastgesteld in de raadsvergadering van 9 oktober 2025. 

Bij hevige neerslag ontstaat plaatselijk in de Looiwinkelstraat wateroverlast. Zodra het bestaande rioolstelsel gevuld is kan het hemelwater niet meer afgevoerd worden via het stelsel waardoor het water op de weg blijft staan. Ter hoogte van Looiwinkelstraat 31-33 is er een verlaging in de weg waardoor het water zich daar verzamelt, met wateroverlast bij de woningen als gevolg. Deze wateroverlast is te voorkomen door in de Looiwinkelstraat de kolken af te koppelen van het bestaand gemengd rioolstelsel en roostergoten te plaatsen en met een apart hemelwaterriool richting Van Goghstraat af te voeren. Deze maatregel is opgenomen in het BRP+ (Basis Rioleringsplan). 

De totale kosten voor de maatregelen om de wateroverlast in de Looiwinkelstraat te voorkomen zijn geraamd op € 250.000. Dit betreft een rioolinvestering die naar verwachting in 2025 gereed zal komen en wordt afgeschreven in 40 jaar, zijnde een structurele afschrijvingslast van € 6.250 per 2026 die gedekt wordt uit de rioolvoorziening. De structurele rentelast van € 7.500 per 2026 is verwerkt in de projectfinanciering rioleringszorg  die eveneens gedekt wordt uit de rioolvoorziening, zoals toegelicht onder programma 5 punt O.

Bij de instemming door de raad op 17 december 2022 met het Kostendekkingsplan water en klimaatadaptatie Beek 2022-2025 heeft de raad met expliciete besluitvorming structureel € 100.000 gevoteerd voor afkoppelmaatregelen hemelwater en structureel € 40.000 voor het aanpakken van wateroverlast knelpunten. Omdat er nog geen beroep is gedaan op deze gevoteerde middelen is er dus voldoende financiële ruimte om de voorliggende investering te dekken. In het voorliggende voorstel wordt een beroep gedaan op deze middelen en omdat reeds expliciete besluitvorming door de raad heeft plaatsgevonden, kan voor de voorliggende investering van € 250.000 volstaan worden met een collegebesluit.

Voor het groenonderhoud in de openbare ruimte werkt Beek samen met VIDAR. De basis en uitgangspunten daarvoor liggen vast in een businesscase waaraan ook de gemeenten Sittard-Geleen en Stein deelnemen. In de meeste gevallen worden (werk)koppels gevormd tussen vaste medewerkers van de buitendienst en van VIDAR. Inmiddels is de looptijd van deze businesscase verstreken. Daarnaast zijn ook de omstandigheden in en op de arbeidsmarkt sterk gewijzigd ten opzichte van de periode waarin de eerdergenoemde samenwerking werd opgestart. De instroom bij Vidar is sterk onder druk komen te staan doordat er geen instroom meer is vanuit de sociale werkvoorziening (SW) terwijl de “oude” SW (sterfhuisconstructie) uitstroomt richting pensioen.  Ook vinden werkzoekenden met een afstand tot de arbeidsmarkt makkelijker en sneller een baan op de reguliere arbeidsmarkt en is het nu moeilijker dan ooit om goed technisch geschoold personeel te vinden. Dit leidt tot een capaciteitstekort voor het uitvoeren van onze wettelijke basistaken inzake groenonderhoud. Om deze onderbezetting op te lossen wordt ontbrekende capaciteit ingehuurd. Vanwege de bovengenoemde factoren krijgt deze situatie steeds meer een structureel karakter. Daarom worden de incidentele kosten voor inhuur nu structureel in de begroting verwerkt, zijnde € 400.000 per 2026. Het betreft dus geen nieuwe kostenpost maar een formalisatie van de eerder gemaakte incidentele kosten. Daarnaast is het van belang om de buitendienst om te vormen tot een robuuste regie-organisatie die qua rollen/taken/verantwoordelijkheden en qua capaciteit aansluit bij de actuele opgave en de huidige arbeidsmarkt. Daarvoor wordt op dit moment een nieuwe businesscase opgesteld. 
Voor het daadwerkelijk uitvoeren van deze businesscase en de daarbij horende investeringen in opleiding en professionalisering van de buitendienst is een incidenteel budget benodigd van € 50.000 in 2026.

Een separaat raadsvoorstel met de nieuwe businesscase zal in 2026 worden voorgelegd. 

In de voorliggende begroting is een stelpost opgenomen voor de verwachte rentelasten van de in de periode 2026 tot en met 2029 geplande rioolinvesteringen oplopend van € 195.900 in 2027 tot € 639.800 in 2029,  budgettair neutraal ten laste van de voorziening riolen.  Om een reëel beeld te schetsen van de te verwachten rentelasten riolen is de stelpost becijferd op basis van een marktrente van 3% en een temporisering van 30% van het geplande investeringsvolume. Dit is gebaseerd op de praktijkervaring dat investeringsplanningen deels doorschuiven in de tijd door onvoorziene omstandigheden. De in 2024 aangetrokken rioolprojectfinanciering van € 10 mln is hierop verdisconteerd.

De bestaande bomen in de Fattenbergstraat in Neerbeek zijn niet toekomstbestendig waardoor deze gekapt dienen te worden. Om ook in de toekomst een groen straatbeeld te houden worden in 2026 weer nieuwe bomen terug geplant. Dit betreft een investering van € 36.000 in 2026, zijnde een structurele afschrijvingslast van € 1.800 per 2027. De verwachte structurele rentelasten van € 1.100 zijn vervat in de gemeentebrede stelpost rentelasten financieringsbehoefte, zoals toegelicht onder programma 6 punt B.

Als inhaalslag wordt er in 2026 een veiligheidsinspectie uitgevoerd van bomen aan diverse bosplantsoenen en bospercelen. De daaruit voortkomende maatregelen zijn geraamd op € 50.000 incidenteel in 2026 en dienen uitgevoerd te worden om de veiligheid te kunnen borgen.

Het raadsvoorstel voor kredietvotering is vastgesteld in de raadsvergadering van 9 oktober 2025. 

In 2028 valt de geraamde afschrijvingslast van € 50.000 het investeringsproject Vliegveldweg omgeving entree MAA  incidenteel vrij omdat de actuele verwachting is dat het project wordt opgeleverd in 2028 en  de afschrijving dus start per 2029.

In 2026 valt de geraamde afschrijvingslast van € 52.200 het investeringsproject Schimmerterweg incidenteel vrij omdat de actuele verwachting is dat het project wordt opgeleverd in 2026 en  de afschrijving dus start per 2027.

In februari 2025 heeft de raad ingestemd met het Meerjarenonderhoudsplan (MJOP) voor speelvoorzieningen. Hierbij is uitsluitend rekening gehouden met het onderhoud van harde ondergronden. Om ook het onderhoud van zachte ondergronden te waarborgen, is de jaarlijkse storting in de voorziening in de begroting verhoogd. Dit leidt tot een structureel budgettair nadeel van € 25.000. 

Kortheidshalve wordt verwezen naar de toelichting onder programma 6 punt S.

De tot Programma 5 / Openbare ruimte behorende BBV taakvelden kunt u terugvinden in Bijlage 7 / BBV Taakvelden

De tot Programma 5 / Openbare ruimte behorende BBV indicatoren kunt u terugvinden in Bijlage 8 / BBV Indicatoren

De tot Programma 5 / Openbare ruimte behorende verbonden partijen kunt u terugvinden in Bijlage 9 / Verbonden partijen